Czy reklamy kłamią?

Produkty dla najmłodszych odbiorców: „zdrowe” płatki i napoje „bez dodatku cukru”, „odżywcze” ciasteczka zastępujące kanapki oraz cukierki bez sztucznych, bogate w witaminy, to tylko jeden z wielu przykładów, który świadczy o tym, jak  bardzo duży wpływ mają na nas reklamy.

Najważniejsze jest, abyśmy byli cały czas czujni i pamiętali, że reklama służy interesom producenta i jej celem jest zwiększanie sprzedaży reklamowanego produktu. Nie powinniśmy  widzieć w niej obiektywnego materiału informacyjnego ani edukacyjnego. I choć reklamodawca nie może wprowadzać w błąd, to często nie mówi całej prawdy albo przedstawia ją jedynie w korzystny dla siebie sposób, choć w rzeczywistości większość składników zawartych w reklamowanych, wysoko przetworzonych produktach jest niebezpieczna dla zdrowia i spożywanie ich w nadmiarze może doprowadzić do licznych chorób, z nowotworami włącznie.

Reklamowanie produktu w taki sposób, by wydawał się on zdrowszy, ma swoje określenie w świecie marketingu – jest to tzw. leanwashing. Wiele badań dowodzi, że grupą dającą się nabrać na tego rodzaju sztuczki są rodzice małych dzieci. Szczególnie często tracą oni czujność wówczas, gdy daną kampanię reklamową wspiera szereg państwowych instytucji, i serwują swoim dzieciom produkty zawierające na ogół znikome ilości składników odżywczych, za to pełne ulepszaczy i wzmacniaczy smaku. Przykładem tutaj może być reklamowana „zdrowa kaszka” która jest przetworzona, a „mleczna kanapka” zawiera głównie cukier i tłuszcze nasycone. Słyszymy też o „mocnych kościach” przy serkach, jogurtach zawierających oprócz odtłuszczonego mleka syrop glukozowo-fruktozowy i cukier (!) oraz skrobię modyfikowaną czy aromaty. Produkty te niczym nie różnią się od zwykłych słodyczy, jednak dzięki reklamom stają się w oczach rodziców zdrową, zbilansowaną przekąską dla ich dzieci.

Nie pozostaje nam nic innego, jak tylko przestać kierować się reklamowymi zapewnieniami, a zacząć uważnie czytać etykiety zawierające informacje o składzie kupowanych produktów. Zgodnie z ustawą nie mogą wprowadzać w błąd, przypisywać działania oraz sugerować właściwości zapobiegania chorobom. Tutaj też zdarzają się niechlubne odchylenia od reguły – np. nazwę kabanos posiada produkt, który w swoim składnie zawiera aż 52% MOM – coś, co nie jest w ogóle mięsem!


Uważajcie!

1. „Nie liczy się wygląd, lecz wnętrze”.
   Czytaj etykiety – informacje podane małym druczkiem mogą zadecydować o wyborze produktu.
2. Analizuj i porównuj.
   Dżem może być wytworzony z 30 g lub 50 g owoców na 100 g produktu, napój zawiera 1% lub 30% soku, woda ma konserwanty chemiczne lub ich nie ma, zawartość mięsa w „mięsie” może wynosić od 20 do 70%, a wędlina drobiowa bywa niekiedy wędliną wieprzową.
3. Uważaj na mięso oddzielone mechanicznie, czyli tzw. MOM.
   Zgodnie z przepisami MOM nie może być nazywany mięsem, jest to bowiem produkt otrzymywany poprzez usunięcie mięsa z tkanek przylegających do kości.
4. Syrop o smakowitej nazwie „malinowy” nie ma nic wspólnego z malinami; wytworzony jest często z cukru i soku aroniowego. Jogurt „o smaku truskawkowym” swój smak i zapach zawdzięcza nie owocom, a aromatom i barwnikom.
5. Nieprawdziwe jest zapewnienie, że płatki śniadaniowe zawierające pełne ziarno to idealna żywność dla osób odchudzających się.
   
   Mąka, którą wykorzystano do ich produkcji, rzeczywiście jest z pełnego przemiału, ale warto wiedzieć, że stanowi ona jednie niewielki odsetek użytej do wyrobu mąki. W dodatku produkt taki zawiera kilka rodzajów cukru (glukoza, syrop glukozowo-fruktozowy, ekstrakt słodowy jęczmienny, syrop cukru brązowego), o czym nieświadomy konsument nie jest informowany.
6. Ziemniaki à la chipsy wypiekane w piecu dalej są bardzo wysokokaloryczną przekąską, pełną soli i środków konserwujących, którą w sklepie należy omijać z daleka.
7. Zamieszczona na jogurtach informacja „Bez sztucznych barwników i konserwantów” to chwyt reklamowy.
   Jogurty wg prawa nie mogą zawierać chemicznych konserwantów, więc brak chemii w tego rodzaju artykułach nie jest niczym wyjątkowym i wyróżniającym produkt. Podobnie sytuacja wygląda z olejami roślinnymi – na niektórych etykietach czytamy, że są one „bez cholesterolu”. I nic dziwnego, bo  oleje roślinne cholesterolu zawierać zwyczajnie nie mogą.

Na etykietach często można przeczytać  informacje, które są zwyczajnym oszustwem:
 

• nazwy „ser” lub „masło” są zarezerwowane wyłącznie dla przetworów mlecznych, tymczasem wykorzystuje się je w odniesieniu do produktów zawierających tłuszcze roślinne;
• zapewnienia „100% witamin” czy „100% smaku” to zwykłe slogany, kiedy prawdziwy sok to zaledwie 20% napoju;
• nadużyciami są informacje: „w polewie czekoladowej” (zamiast „w polewie o smaku czekolady”, gdy polewa nie jest zrobiona z czekolady); „owocowy” (gdy do wytworzenia produktu nie użyto owoców, a jedynie barwniki i aromaty, często chemiczne).

Starajmy się wybierać  jak najmniej przetworzone produkty, z krótką datą przydatności do spożycia. Czytajmy etykiety i wybierajmy to, co rzeczywiście jest zdrowe! Nie pozwólmy usypiać swojej czujności i nie dajmy się oszukiwać reklamom, a naszą wielką reformę żywieniową zacznijmy od porządków w lodówce.

Aneta Strelau - od 15 lat dietetyczka kliniczna. Członkini Europejskiej Federacji Stowarzyszeń Dietetyków DIETS/ EFAD, Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i Na Diecie Bezglutenowej, Polskiego Towarzystwa Dietetyki, Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, wiceprezeska Fundacji promującej sport wśród dzieci i młodzieży „Warszawska Asocjacja Rugby. Zajmuje się również poradnictwem dla dzieci objętymi opieką specjalistycznych poradni zaburzeń neurorozwojowych na terenie Warszawy: www.strelau.pl