Epidemia bezruchu wśród dzieci

Globalne badanie Światowej Organizacji Zdrowia, obejmujące 146 krajów (Global trends in insufficient physical activity among adolescents), wykazało, że aż 81 proc. dzieci na świecie w wieku od 11 do 17 lat nie wypełnia minimalnych zaleceń dotyczących aktywności fizycznej. W Polsce średnia ta jest nieco lepsza i wynosi 78,8 proc. Niemniej wśród 16 krajów Europy Środkowo-Wschodniej Polska notuje 9. lokatę wyprzedzając Węgry, Rumunię, Słowenię, Łotwę i Litwę (wszystkie z około 80 proc. dzieci ze zbyt niską aktywnością fizyczną) oraz okupujące ostatnie miejsca Estonię i Rosję (ponad 84 proc. mało aktywnych dzieci). Lepiej od nas pod względem aktywności dzieci wypadają: Słowacja (71,5 proc.), Bułgaria (73,3 proc.), Albania (73,9 proc.), Mołdawia (75,7 proc.), Ukraina (76,7 proc.), Chorwacja (76,8 proc.), Czechy (77, 4 proc.), Macedonia Północna (78,4 proc.). Szczególnie niepokojący jest poziom aktywności fizycznej wśród dziewczynek, który od 2001 roku utrzymuje się w Polsce znacznie poniżej średniej – na pułapie 84 proc. W tym samym czasie bierność ruchowa chłopców spadła o 1,5 proc. z 75,2 do 73,7 proc.


Aktywność przekłada się na sprawność fizyczną

Badania przeprowadzone w ramach programu Aktywne Szkoły MultiSport (ASM) wskazują, że do 20 proc. uczniów szkół podstawowych nie korzysta z zajęć wychowania fizycznego w szkole.

- Wśród nich 22 proc. zwalnianych jest na prośbę rodziców, a 19 proc. dzieci samodzielnie unika WF-u. Warto zauważyć, że lekcje wychowania fizycznego nie pokrywają nawet połowy rekomendowanej przez WHO ilości ruchu dla dzieci. Jednocześnie aż 43 proc. uczniów nie podejmuje żadnej, rodzinnej aktywności w czasie weekendów. Badanie MultiSport Index 2019 wskazuje, że zaledwie 8 proc. osób, które lubią ćwiczyć w towarzystwie, jako kompana do wspólnej aktywności wybiera swoje dziecko. Okres świąt, postanowień noworocznych i ferii zimowych to świetny moment, by wykorzystać czas wolny na wprowadzenie nowych, aktywnych nawyków w życie rodziny i przełamanie niechlubnych statystyk – mówi Adam Radzki, Członek Zarządu Benefit Systems, firmy będącej fundatorem programu Aktywne Szkoły MultiSport.


Dlaczego warto postawić na aktywność?

Jak podkreślają eksperci, zwiększająca się bierność fizyczna przekłada się na pogarszanie sprawności fizycznej i zdrowia najmłodszych.

- Dzięki pomiarom prowadzonym przez Akademię Wychowania Fizycznego w Warszawie i program Aktywne Szkoły MultiSport wiemy, że obecnie dzieci są słabsze od rówieśników z 1979 roku o około 12 proc. Przy czym obniżka możliwości wytrzymałościowych sięga prawie 18,5 proc., podczas gdy zdolności szybkościowo-siłowe pogorszyły się o niewiele ponad 5,6 proc. Dla przykładu w 2018 r. chłopcy w wieku 10,5 lat byli w stanie utrzymać się w zwisie na drążku prawie 8 sekund, to aż 16,5 sekundy krócej, niż ich rówieśnicy badani w 1979 roku. Jeśli ta tendencja spadkowa się utrzyma, to niebawem sprawność fizyczna nawet 60 proc. dzieci w Polsce, porównywana do wyników rówieśników z roku 1979 może być na słabym lub bardzo słabym poziomie, zwłaszcza w odniesieniu do zdolności wytrzymałościowych – zaznacza dr Janusz Dobosz z Narodowego Centrum Badanie Kondycji Fizycznej.

Niewystarczający poziom ruchu zwiększa ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych takich jak otyłość, choroby układu krążenia, układu ruchu, osteoporoza czy cukrzyca typu II.
Małe kroki do dużych zmian – jaki ruch cieszy najmłodszych?

Tymczasem badanie preferencji ruchowych ASM z 2019 r. pokazuje, że do uczestnictwa w zajęciach WF-u 80 proc. dzieci skłania dobra zabawa. Dla 61 proc. uczniów szkół podstawowych motywacją jest także różnorodność i atrakcyjność prowadzonych zajęć. Eksperci programu Aktywne Szkoły MultiSport zaznaczają, że nawet najprostsze pomysły, będące nowa formą ruchu mogą przynieść znaczące zmiany i trafić w gust młodego pokolenia.

- Lekcje na piłkach do pilatesu, aktywne spacery do szkoły czy przerwy międzylekcyjne to przykłady dodatkowych form aktywności, które wprowadziło 35 szkół podstawowych z Dolnego Śląska, biorących udział w pierwszej edycji Aktywnych Szkół MultiSport. Po 5 miesiącach okazało się, że wdrożone rozwiązania pozwoliły poprawić poziom sprawności fizycznej uczniów w 85 proc. szkół. Dzieci odzyskały w ten sposób 43 proc. sprawności fizycznej, którą stracili ich rówieśnicy w dekadzie 1999 – 2009 -  podkreśla Adam Radzki

Dobre praktyki i porady dotyczące aktywności fizycznej wypracowane w ramach programu ASM zebrane zostały w formie bezpłatnych poradników dla szkół (https://bit.ly/2rZGLyv )  i rodziców (https://bit.ly/35ySmDh ). Film promujący poradniki: https://www.youtube.com/watch?v=OtIj4PJEhvQ.

- Wierzymy, że poradniki zainspirują dorosłych do wprowadzenia w życie dzieci nowych rozwiązań zwiększających codzienny poziom aktywności fizycznej, zarówno w szkole, jak i w czasie wolnym. Mamy nadzieję, że przygotowane materiały staną się także inspiracją do podejmowania rodzinnej aktywności, która sprzyja nie tylko kondycji fizycznej i zdrowiu, ale także wspiera budowanie relacji – dodaje Adam Radzki.


Aktywnie w okresie świątecznym

Nawet kilkanaście dni będzie trwała świąteczna przerwa, w trakcie której zwiększy się spożycie wysokokalorycznych potraw zarówno u dorosłych, jak i dzieci. Dodatkowo spadnie poziom aktywności fizycznej, gdyż wielogodzinne spotkania świąteczne spędzamy siedząc przy suto zastawionych stołach. Dlatego warto w tym okresie wykorzystać czas na wspólną aktywność. Eksperci ASM zalecają w tym okresie wspólne aktywności zarówno w domu, m.in. poranną gimnastykę, spontaniczne ćwiczenia w ciągu dnia czy tańce do świątecznych piosenek, jak również na zewnątrz, czyli spacery, basen, wyścigi na sankach czy też łyżwy.

Fundatorem programu Aktywne Szkoły MultiSport jest Benefit Systems, za realizację programu odpowiada Fundacja V4Sport.